Abstrakt Analizy w zakresie starogreckich znaczeń słowa pathos skłaniają do postawienia tezy, że należy mówić o czterech głównych kontekstach, które ukształtowały rozumienie tej kategorii: o kontekście retorycznym, etycznym, tragicznym i emotywnym (passio). Chociaż wszystkie cztery wspomniane obszary pozostawały względem siebie stosunkowo niezależne, modyfikując sens pojęcia pathos w czasem bardzo odległych rejestrach czasowych, to można wskazać pewien wspólny rdzeń, determinujący charakter omawianej kategorii: mianowicie jej inherentną zakłóceniowość, kryzysogenność i afektywność. Pozostaje on w ścisłej relacji z odniesieniem patosu do doświadczeń bolesnych, nagłych, (...) zadziwiających, a także – tak, jak w ślad za Grekami czyni to Waldenfels – do stanów pasywnych, z których podmiot, pod wpływem patycznego ugodzenia, wybudza się jako żywo reagujący, cielesny „respondent”. Celem niniejszego artykułu jest prześledzenie owych starożytnych źródeł patosu i wskazanie ich współczesnych reminiscencji, rozbrzmiewających w Waldenfelsowskiej fenomenologii responsywnej. Struktura tekstu jest następująca: w pierwszej części przyglądamy się historycznym zastosowaniom pojęcia pathos (głównie w ramach tradycji greckiej); w części drugiej analizujemy patos pod kątem zdziwienia, uchodzącego według Platona i Arystotelesa za akt inicjujący myślenie filozoficzne; w części trzeciej, poświęconej fenomenologii Waldenfelsa, prezentujemy afektywny i cielesny wymiar doświadczenia patycznego, zradykalizowanego zarówno względem kartezjańskiego dualizmu, jak i Husserlowskiej teorii autoafekcji; w części czwartej powracamy do wyróżnionych wcześniej historycznych kontekstów patosu, aby pokazać, w jaki sposób Waldenfels na gruncie fenomenologii responsywnej aktualizuje je w ramach swojej polemiki z „klasycznymi” ujęciami doświadczenia i emocji. Słowa kluczowe: Patos, fenomenologia responsywna, Bernhard Waldenfels, retoryka, tragedia, etyka, afekt. (shrink)

Author of the article presents the phenomenon of "creative illness" through the prism of the views of the British psychiatrist Anthony Storr. The central issue of this article is the close relationship between genius and mental illness. The experience of "creative illness" was characteristic of many mystics, religious sect leaders and visionaries who created original philosophical and psychological concepts and made discoveries in the field of exact sciences. The author pays special attention to the crises of Freud and Jung, thanks (...) to which visionaries created ideas that changed our perception of man and his culture. Anthony Storr treats them not so much as scientists, but as inspirational gurus. (shrink)

Włoski socjolog Roberto Cipriani wypracował koncepcję religione diffusa. Teoria ta nie ma na gruncie polskim bogatej recepcji, może zaś stać się interesującym odniesieniem dla uniwersalizmu działania religijnego. Jako idea religijna i cecha religii jest rodzajem jej „zasiedlania się” w różnych kontekstach społecznych, kulturowych i politycznych, wpływając na poglądy, postawy i przekonania. Cipriani odwołuje się głównie do włoskiego kontekstu społeczno-kościelnego, w którym dominuje katolicyzm, jego teoria więc jest opisywana i analizowana w przekonaniu o osobliwościach socjologii włoskiej. W opracowaniu występuje pośrednie (...) i bezpośrednie nawiązywanie do dorobku naukowego Ciprianiego, do przeprowadzonych osobiście dyskusji z autorem oraz do włoskiej literatury socjologicznej. W artykule zastosowano metodę analityczno-syntetyczną dostępnych opracowań – głównie włoskojęzycznych – i z uwzględnieniem reguł intersubiektywności hermeneutycznej. (shrink)

Artykuł zawiera prezentację niektórych wątków Kantowskiej filozofii przedkrytycznej, w dziedzinie filozofii przyrody zawierającej wiele oryginalnych hipotez i argumentów często niewykorzystanych w krytycznej filozofii Kanta i przez to mniej znanych. Przedstawiona jest nowatorska hipoteza wiążąca trójwymiarowość przestrzeni z prawem grawitacji pochodząca z pierwszej rozprawy Kanta Gedanken von der wahren Schätzung der lebendigen Kräfte und Beurteilung der Beweise z 1747 roku. Omówiona została praca Allgemeine Naturgeschichte und Theorie des Himmels zawierająca słynną hipotezę Kanta dotyczącą genezy układu planetarnego. Przedstawiono też tzw. argument z (...) ręki (pochodzący z pracy Von dem ersten Grunde des Unterschiedes der Gegenden im Raume) wraz z jego krótka dyskusją. (shrink)

This book presents a new view point on some problems of semantics within the framework of the Meaning - Text model introduced to linguistics by I. A. Mel'čuk, A. K. Zolkovskij and Ju. D. Apresjan. In addition to some new formalisms and concepts it provides a great number of specific informal semantic analyses and thus gives a good idea of Apresjan's approach to semantics. Zsfassung in engl. Sprache: Types of information for the surface- semantic component of the 'meaning - text' (...) model. Zsfassung in engl. Sprache: Types of information for the surface- semantic component of the 'meaning - text' model. (shrink)